Page 237 - Mart 2018

S ğlık
haber

hatalarda ciddi azalmalar yaşanıyor. varlara olan maliyetlerine bakacak
Eski alışkanlıkların yenisiyle değişimi- olursak; Amerika’da hata başına or-
nin zor olduğunun farkındayız ama talama maliyet 208 Amerikan doları
kendimizde bu değişikliğe başlarsak, iken, bunun gibi preanalitik hatanın
en azından bireysel olarak yapmamız maliyeti Avrupa’da 204 Amerikan do-
gerekenleri tamamlamış oluruz. ları olarak gösterilmiştir.1

Dr. Christian Ramakers:Analiz ön- Dr. Christian Ramakers: Sağlık pro-
cesi aşamanın önemi uzun zamandır fesyonelleri maliyetlerden tasarruf
göz ardı edildi. Laboratuvar orta- edebilmek için genelde laboratuvar
mındaki hataların büyük çoğunluğu maliyetlerine bakarlar ve bunun so-
analiz öncesi aşamadan kaynaklan- nucu olarak da laboratuvar bütçele-
dığından, laboratuvar profesyonelle- rinde kesintiye gidilir. Aslında, sağlık
rinin laboratuvar işlerinin bu alanıyla alanındaki toplam maliyetin çok kü-
ilgili (yeniden) eğitilmesi gerektiği- çük bir bölümü laboratuvar ilaçlarına
ni söyleyebiliriz. 2011 yılında analiz harcanır. Tüm tıbbi kararların %70’in-
öncesi aşamayla ilgili EFLM (Avrupa den fazlası laboratuvar ilaçlarının
Klinik Kimya ve Laboratuvar Tıbbı yönlendirmesiyle alınır ve laboratu-
Federasyonu) toplantısının başla- var hizmetleri sağlık zincirinin önemli
masıyla birlikte farkındalık yaratmak bir parçasıdır.
Dr. Christian Ramakers: adına önemli bir adım atıldı. Analiz
öncesi aşamanın otomasyonuyla ilgi- LABORATUVAR ÇALIŞANLARININ
PREANALİTİK HATALARI li son gelişmeler hataların azaltılma- KENDİLERİNE GELEN KÖTÜ
AZALTMAK İÇİN EĞİTİMLER sına büyük katkıda bulundu. Genel KALİTEDE BİR NUMUNEYİ
KRİTİK ÖNEM TAŞIYOR olarak, güvenilir sonuçlar alınabilme- DÜZELTMEK İÇİN BİR ŞEY
si için analiz öncesi, analiz ve analiz YAPMALARI MÜMKÜN DEĞİL
Bunun için de çalışanların öncelikle sonrası aşamalarının titiz bir şekilde Cihaza giren kan numunesinin öne-
yapmaları gerekenleri şöyle sıralaya- planlanması gerekir. mi / doğru toplanması hakkında ne-
biliriz: ler söyleyebilirsiniz?
Preanalitik hataları azaltmak için ön- AMERİKA’DA HATA BAŞINA
celikle nelerin takip edilmesi gerek- ORTALAMA MALİYET 208 Nedim Albayrak:Günümüzde ar-
tiği belirlenip bunların ölçümleri ya- AMERİKAN DOLARI tık teknolojiye ulaşmak çok kolay.
pılmalı ki, bu adımları yönetmek için Dünyada ve Türkiye’de laboratuvar Bu laboratuvarlar içinde geçerli ve
sistemler geliştirilebilsin. Örneğin, hizmetlerinin ekonomisi konusunda Türkiye’deki laboratuvarlar bu konu-
hemoliz oranları birçok laboratuvar- fikriniz var mı? da oldukça iyi durumda. Birçok labo-
da ölçülürken, fibrin dediğimiz hatalı ratuvar ileri teknoloji cihazlarla hasta
test sonucu vermeye neden olan ve Nedim Albayrak: Laboratuvar ma- sonuçlarını vermek için uğraşıyor.
hatta cihazların bozulmasına neden liyetlerinin toplam hastane maliyet- Ama burada şunu unutmamalıyız; ne
olan bir faktörün ölçümü yapılmaya- lerinin %5’i civarında olduğunu tah- kadar ileri teknoloji cihazınız olursa
bilir. Aslında fibrin ölçümü de güzel min ediyoruz. Ama konulan tanılarda olsun, eğer sizin cihaza verdiğiniz nu-
bir preanalitik performans göstergesi laboratuvardan gelen sonuçların ne mune kalitesi kötü olursa alacağınız
olabilir. Böylece hızlı sonuç vermeye kadar önemli olduğunu düşünecek sonuçlar da o kadar kötü olacaktır.
çalışırken potansiyel hata kaynakları- olursak, buradaki %5’lik harcama geri Laboratuvar çalışanlarının kendileri-
nınne kadar azaltılabildiği sorusuna kalan harcamaları etkileyebilir. Eğer ne gelen kötü kalitede bir numune-
da cevap verilmiş olur. Belirlenen per- hatalı sonuç verilirse (preanalitik yi düzeltmek için bir şey yapmaları
formans kriterlerini ölçtükten sonra hatalardan dolayı) bu durumda ileri mümkün değil. Bunun için de kan
bunlara yönelik düzeltici ve önleyici tetkik ve tedaviler uygulanabilir ki bu alımından başlayıp - laboratuvara
adımların planlanması gerekir. preanalitik hatalara bağlı fazladan ya- kadar olan sistemdeki preanalitik
pılan harcama demektir. Preanalitik hatalar en aza indirilerek, kaliteli nu-
Preanalitik hataları azaltmak için eği- hata kaynaklarından doğan maliyet- muneleri, bu ileri teknolojik cihazlara
timler de kritik önem taşıyor ve eği- ler, toplam hastane maliyetlerinin verdiğimizde doğru ve hızlı sonuçlar
timi alan kişiler yeni öğrendiklerini %0.23 ila %1.2‘si kadardır. Preanalitik alabiliriz.
eskileriyle güncelleyerek preanalitik hataların hastanelere veya laboratu-

233